Wieke Dijk

Verbinding en contact tussen mij en de ander vind ik belangrijk. In contact zijn met iemand/ de ander.

Wie die daar mooi over kon schrijven is Denijs Bru. Hij was docent gespreksvaardigheden aan de universiteit voor Humanistiek. Dan denk je misschien dat hij het héél veel over gesprekstechnieken heeft. Maar nee, wat Denijs het allerbelangrijkste vindt is luisteren. Echt luisteren, zonder alvast te bedenken wat je terug zal zeggen. Luisteren om iets waar te nemen van wat er bij de ander speelt. Samen proberen taal te geven aan wat er bij de ander rondspookt aan gedachten, ideeën, overtuigingen. Dat te doen zonder te oordelen, zodat beiden de ruimte krijgen om die gedachten te proberen te verwoorden en nog iets preciezer te uit te leggen. Door taal kun je beter betekenis geven aan die gedachten. Je kunt ze vorm geven. Want eigenlijk begrijpt die ander zichzelf het beste. Door bespreken kunnen we aftasten of we iets van de gedachten van elkaar herkennen of begrijpen.

Bij coachen en supervisie zie je veel hoger opgeleide mensen als klant komen. Wat mij betreft is begeleiden voor iedereen belangrijk.

Iedereen moet de kans krijgen om in gesprek te gaan over dingen waar je mee zit. Soms kan dat in je eigen omgeving, maar soms heb je iets meer ruimte of aandacht nodig. Dat is vaak op een moment van verdriet, afscheid, het gevoel dat het anders moet. Dat noemt men wel eens de “transitionele ruimte” . Hiermee wordt de periode bedoeld dat je afscheid moet of wil nemen van de oude situatie, maar de nieuwe situatie nog niet kent. Het is een onzekere periode (zoals de lockdownperiode) die allerlei emoties oproept zoals angst, rouw, kwetsbaarheid, maar ook creativiteit en groei. We kunnen dan samen op zoek gaan naar perspectieven, wijsheid, patronen of verhalen die helpen met jouw groei in die onzekere periode.

Het wordt misschien wel duidelijk dat ik nieuwsgierig ben naar degene waarmee ik in contact ben. Ik zoek naar verbinding.

In het boek van Brené Brown vond ik het thema dat mijn hele leven een rol speelt. Ik wil graag mijn eigen weg gaan, maar ik wil me ook graag verbinden met anderen, al is het alleen maar op het moment dat we in contact zijn. Ik dacht dat het typisch iets voor mij was om niet mee te doen met trends, maar te doen wat ík op dat moment belangrijk vind. Er niet bij horen hoort bij mij, maar ik wil ook niet alleen staan. Dat betekent verantwoording durven nemen voor mijn, van de groep afwijkende, mening. Ik ben er langzamerhand achter gekomen dat ieder mens zoekt naar de balans tussen aanpassen aan de groep en je eigen behoeften volgen. Mooi vond ik het citaat van Maya Angelou op blz. 11: ‘Je bent pas vrij als je je realiseert dat je nergens bij hoort -dat je overal bij hoort- op geen enkele plek. De prijs is hoog. De beloning is groot’.

Heb je wel eens iets van filosoof Levinas gelezen? Levinas, de joodse filosoof die in 1906 in Litouwen is geboren en in 1995 in Frankrijk is gestorven. Omdat zijn hele familie in Auswitsch is gestorven wilde hij een wereld waarin mensen elkaar niet ontmenselijken.

Zijn filosofie gaat over de relatie tussen ik en de ander. De ander die altijd een appél op mij doet. Als ik in een bushokje sta en er komt iemand bij, dan denk ik; zal ik iets zeggen óf doen of die iemand niet bestaat. Dat is het appél van de ander. Het gebeurt onbewust. Je krijgt als het ware steeds ongevraagd visite. Je voelt dat appél. Jan Key heeft Levinas grondig bestudeerd. Hij heeft ‘een handleiding voor het best mogelijk helpen, privé en in de zorg’ geschreven. Wat ik een mooie uitspraak van Levinas in dit boek vind; “Het leven heeft geen zin, maar verantwoordelijkheid nemen kan het leven wel zin geven.” Ik denk dat wij in ons leven en werken vaak bezig zijn met de balans tussen de eigen behoeften en de behoeften van de ander, juist omdat we dat appél altijd voelen. Het mooie in de filosofie van Levinas is dat hij veel aandacht heeft voor het belang van genieten. Dat genieten, de passie en de verantwoordelijkheid nemen, daar krijg ik energie van.

In mijn 36 jaar als professional waren er veel veranderingen in het onderwijs. Mijn duidelijke ideeën over hoe ik met de ander om wil gaan, hoe ik de ander wil begeleiden in ontwikkeling, heb ik altijd meegenomen, soms tegen wil en dank van mijn leidinggevenden.

Ineens is er dan een boek waar zo mooi in verteld wordt hoe belangrijk het is om te weten waar je als professional voor staat, wat je basis is, waar je van bent, wat helemaal van jou is en je kleur geeft. Dat die houding je sturing geeft aan je ontwikkeling, in het vergroten van je veerkracht en wijsheid, en het verstevigen van jouw eigen expertise. Het is zo fijn om te lezen dat een groep mensen onderzocht heeft wat ik altijd gevoeld heb als drijfveer in mijn werk.

Tijdens mijn werk als docent en later als coach was de relatie met de ander voor mij het uitgangspunt. Ik zei altijd, eerst komt relatie en dan de motivatie.

Het praktijkboek Presentie is het resultaat van 10 jaar wetenschappelijk onderzoek naar wat iemand tot een goede zorgverlener maakt. En wat blijkt; de relatie bepaalt hoe je de ander zo goed mogelijk kunt begeleiden. Ook dit is voor mij een boek waarin ik mij in mijn werkwijze als gezien en gehoord voel. Niet de methode, maar de ander is leidend in mijn begeleiding. De methode is het ‘hoe’ dat per persoon mag verschillen, afhankelijk van wat ‘passend’ is bij die persoon.